مهدی اخوان ثالث در شیراز

مهدی اخوان ثالث (زاده اسفند ۱۳۰۷، مشهد- درگذشته ۴ شهریور ۱۳۶۹، تهران) شاعر پرآوازه و موسیقی‌پژوه ایرانی است. تخلص وی در اشعارش «م. امید» بود.

بنظرم در اوایل مهرماه 1362 بود که یک روز صبح زود دیدم زنگ در خانه رامی زنند وچه پر کوب. رفتم گشودم، دیدم دوست خوب وقدیمی شیرازیم قاسمی است  ( قاسمی مرد هوشمند و با ذوقی است و در آمار و اسناد تاریخی و آرشیو اسناد ملی و تاریخی ایران معاصر بلکه از دویست سیصد سال پیش به اینطرف کار کرده است و مطلع و متخصص است) و بارو بندیل بسته دو بلیت هواپیما برای شیراز هم در دست دارد و می گوید دکتر بهرام آزاده ( از دوستان شیرازی پاتولوژیست گرانقدر با شهرت جهانی که مقالاتش  در مجلات درجه اول علمی آسیب شناسی  جهان درین فن در مرز علم امروز است و آسیب شناسی آن دانشگاه زیر نظر اوست ، اهل سروستان است ، که البته  در سفر پیش به شیراز که با داریوش آشوری وابراهیم مکلا رفتم ، دیدم سروستان را که بچه های با هوش و خوب دارد اما جز سه یا دو تا سرو کچل بیقواره ندارد !) گفته است، صبح زود میروی اخوان را برمی داری ، می روید فرودگاه و یکراست می آیید شیراز، البته پیشتر قاسمی تلفن کرده بود ودعوت بهرام آزاده را گفته بود، ولی من زیاد جدی نگرفته بودم و آنروز دیدم نخیر جدی است. گفت آب نطلبیده مراد است تا چه رسد به سفر شیراز آنهم اینطور ساده و آماده و بی دردسر. خوب من پا شدم  و با سرعت یک ساک سفر بستم و با اهل خانه ویا علی راه افتادیم. قبول این دعوت ، آنهم به این سرعت ، جز شوق دوباره دیدن شیراز واحباب شیرازی وزیارت سعدی و حافظ و تخت جمشید و خواجو ... و غیره، یک دلیل دیگر هم داشت. تازگی شنیده بودم که پسر برادرم که در دانشگاه شیراز دارد راه و ساختمان می خواند گویا اواخر درسش است ( یعنی نادر اخوان ثالث پسر برادر رنجدیده ام حسین) ناگهان مریض و بستری شده است و می خواهند در شیراز کلیه هایش را عمل کنند. من گفتم این شاید کار خدا بوده که من درین وقت به شیراز بروم و نادر که آنجا غریب است یکدفعه ببیند عمویش از تهران به عیادتش آمد ونیز شاید بتوانم از از امکانات و آشنایی ها که دکتر آزاده دارد برای معالجه وعمل نادر بهتر وبیشتر استفاده کنم ، که البته نشد، چون به رسیدن ما به شیراز ، نادر را به تهران منتقل کرده بودند وشکر خدا بهبود یافت. اما بهر حال سفری بسیار خوب و خوش بود پذیرایی وچه ها وچه ها که بماند، بقیه را در شعر بخوانید. 

---

 ای شیراز

گرچه عمری است ثناخوان توام ای شیراز                چند روزی ست که میهمان توام ای شیراز

پیر پروردۀ  فردوسی  و  خیامم  ، لیک                   شیرها خورده زپستان توام ای شیراز

چون دو همسایه پسر ، شیر زیک دایه خوران           محرم حرمت  دامان توام ای  شیراز

گرچه قرآن  نتوانست دل از من ببرد                       خاک دروازۀ قرآن توام  ای شیراز

نیست اسلام من از مکه و از خاک عرب                  گبرکی نیمه مسلمان توام ای شیراز

حافظ آموخت به من راه مسلمانی را                          چاکر حافظ قرآن توام ای شیراز

گرچه پیمان کش و رند وحریف فلکم                       بازهم بر سر پیمان توام ای شیراز

گرچه همچون خط بیرون زده از حاشیه ام                خواجه را گو بر دیوان توام ای شیراز

غربت تربت حافظ چه سیه ابری بود                      آسمان دید که گریان توام ای شیراز *

خاکبوس قدم سعدی شیرین سخنت                        خار بستان و گلستان توام ای شیراز

دلم از خامشی مقبره سعدی سوخت                      آنکه گفت : اختر تابان توام ای شیراز

برسر تربت او شام غریبان شوم                          من نه از غیرو غریبان توام ای شیراز

خجلتم سخت گریبان تاثر بگرفت                        بین که من سر به گریبان توام ای شیراز

هر بزرگی پس مردن سروسامانی یافت                 من چرا بی سرو سامان  توام ای شیراز

کاش بودم چو کبوتر به سرش بال زنان                لیک پرورده ، نه پران توام ای شیراز

تن بیجان تری از من نتوان یافت، ولی                هم به جان تو که چون جان توام ای شیراز

خرده سنگم که فرو خفته به خاک خمشی              بازهم گوهری از کان توام ای شیراز

سرو آزاد تو هم بندۀ آزادۀ ماست                       گرچه خود بید بیابان توام ای شیراز

گیسوانی است مرا جمع و رها تا سر دوش            تاری از زلف پریشان توام ای شیراز

بنده امیدم و قربان خدا هم نشوم                         لیک قربان تو قربان توام ای شیراز

چند روزی است که مهمان توام سرخوش ومست  روز و شب شنگ و غزلخوان توام ای شیراز

همدل حجتی و قاسمی و قیصرو سیف                  مخلص هر بچه شیطان  توام ای شیراز

میزبان تو چو آزاده بود ، جا خوش کن                ناصح مشفق مهمان توام ای شیراز

خجل از زحمت نینا و ناتاشای عزیز                   دستبوس گل و ریحان  توام ای شیراز

                                                                                   شیراز ، مهر ماه 1362

 * گرچه بازهم رونق ورفت آمد بر سر مزار خواجه بزرگ ما بیش از بسیاری جاهای شیراز بود ،  ولی آن جلوه و جمال وطراوت همیشه را نداشت. من تربت خواجه را در فصلهای مختلف زیارت کرده ام ، دریغ آن تازگی و صفا و رونق. برغربت حضرتش در این زمانه دلم سوخت ، گریه ام گرفت. مقبره سعدی که شام غریبان داشت. پرسیدم چرا این قندیل ها را روشن نمی کنند؟ مگر چند تا سعدی و حافظ داریم؟ مگر بد یا کم خدمت کرده اند این بزرگواران به فرهنگ جهان و فرهنگ ایران اسلامی؟ وزارت فرهنگ و هنر ( ارشاد اشلامی ) موقوفات این مقابر عزیز را چه می کند؟ پولکی دادم که لااقل شمعی در زیر قندیلهای خاموش مقبره سعدی روشن کنند.